جعفر برزگر
بدون مقدمه سراغ اصل مطلب می‌رویم. 47 بازیکن خارجی در لیگ شانزدهم حضور داشتند که در میان این تیم‌ها صبای قم از این قاعده مستثنی بود. در واقع به طور میانگین سهم هر تیم سه بازیکن می‌شود. متاسفانه بارها نوشتیم و نوشتند و باز هم می‌نویسیم و می‌نویسند اما اینکه چقدر تاثیر داشته باشد را نمی‌دانیم چون هر سال بازیکنان بسیاری با ملیت‌های مختلف به فوتبال ما تزریق می‌شود که اکثرشان یا کیفیت لازم را نداشته یا اینکه در بهترین حالت همسطح هم‌پستی‌هایشان بودند. در این میان یکی دو بازیکن کیفیت بهتری نسبت به بقیه ارائه می‌دهند. از آنجا که بیشتر تیم‌ها شخصی نیستند و نظارت دقیقی هم روی جذب بازیکنان خارجی وجود ندارد نفراتی به لیگ ما اضافه می‌شوند که به لحاظ کیفی چیزی به فوتبال ما اضافه نمی‌کنند. البته انتظار نداریم مثل بعضی از کشورهای حوزه خلیج فارس ستارگان بازنشسته فوتبال جهان را تیم‌های ما جذب کنند اما این توقع وجود دارد که برای 121 دقیقه بازی دادن به یک بازیکن خارجی که هیچ کاری هم انجام نمی‌دهد 735 میلیون پرداخت نشود، این کمترین انتظار جامعه فوتبال است. سازمان لیگ طی چند سال اخیر مبالغ قرارداد مربیان و بازیکنان را انتشار می‌دهد. در جدول زیر مبالغ قرارداد مربیان خارجی لحاظ نشده است.

47 بازیکن خارجی
ابتدای فصل شانزدهم بود که سازمان لیگ جدول هزینه تیم‌ها را اعلام کرد که بر اساس آن استقلال تهران با 5/17 میلیارد تومان گران‌ترین تیم فصل معرفی شد و پس از آن هم پرسپولیس قرار داشت.
اما حالا بر اساس آنچه در سایت سازمان لیگ آمده و البته مقابل نام 10 بازیکن خارجی هم مبلغی درج نشده بیش از 20 میلیارد تومان برای 47 بازیکن در نظر گرفته شده بود که اگر نرخ دلار را 3700 تومان محاسبه کنیم چیزی حدود 4/5 میلیون دلار می‌شود. در واقع اگر برای هر کدام از آن 10 بازیکن بالا مبلغی حدود 300 میلیون تومان را در نظر بگیریم باید به عدد به دست آمده سه میلیارد تومان دیگر را هم اضافه کنیم.
به عبارتی هزینه‌ای که برای خارجی‌های لیگ صرف شد بیشتر از تمام هزینه‌ پرسپولیس و استقلال است. البته بعضی از این خارجی‌ها به نیم‌فصل نرسیده قراردادشان را فسخ کردند که برخی از مربیان‌شان مدعی هستند این فسخ قرارداد توافقی بوده است.

خریدهای بی‌حساب و کتاب
پروسه جذب بازیکن خارجی در فوتبال ما خیلی حرفه‌ای نیست. خیلی کم پیش می‌آید که یک بازیکن از ابتدا تا انتهای فصل در تیمش بماند. از این 47 بازیکن خارجی فقط 18 نفر بیش از نیمی از دقایق تمام بازی‌ها (2700 دقیقه) را به خود اختصاص داده‌اند.
تعدادی هم در نیم فصل اضافه شدند که درصد زیادشان بیشتر نیمکت‌نشین بودند. در واقع وقتی خرج از جیب شخصی نباشد خریدها هم بی‌حساب و کتاب می‌شود. نمونه‌های زیادی داشتیم که بازیکن خارجی می‌آید، پولش را نمی‌دهند و طوری قرارداد امضا کرده که می‌تواند فسخ کند و راهی تیم دیگری شود. گولچ بازیکن پرسپولیس یکی از همان‌ها بود. در واقع مدیری که می‌داند جایگاهش ثبات ندارد در روزهایی که باشگاه تحت مدیریتش است سعی در جذب بهترین‌ها دارد تا نتیجه بگیرد و زمانی هم که اخراج شود باشگاه می‌ماند و پول خارجی‌هایش.

خارجی‌های خوب
بازیکنی که حدود 20 بازی در ترکیب ثابت تیمش قرار می‌گیرد حتما به لحاظ فنی توانایی‌های بسیاری دارد. البته تعداد بازیکنانی که از ابتدای فصل تا انتهای آن حضور داشتند و بیش از 20 بازی ثابت در زمین بوده‌اند به 11 نفر می‌رسد. علی حمام، کولی‌بالی، باتیستا، هنریک ادسون، پریرا، لی اولیویرا، منشا، کاکاشویلی، دخسوس، هارویان و جانواریو 11 بازیکن مورد نظر هستند.
البته بازیکنانی مثل پراهیچ، بنگستون، هیان کیم، مگویان، پادوانی و فرناندز ماشین‌سازی هم بازی‌های زیادی برای تیم‌هایشان انجام دادند اما در نیم فصل دوم هم چند بازیکن توانستند در بیشتر بازی‌ها برای تیمشان به میدان بروند.
گوران یرکوویچ سیاه جامگان، ابراهیموف ماشین‌سازی، نانگ استقلال خوزستان از همین نوع بازیکنان هستند. البته اینها خارجی‌های نسبتا خوب بودند نه اینکه خیلی بهتر از هم‌پستی‌های ایرانی‌شان باشند. شاید بتوان از گادوین منشا نیجریه‌ای با 15 گل و هفت پاس گل به عنوان یکی از بهترین خارجی‌های لیگ اشاره کرد.

چند نفرشان می‌مانند
بازیکن اگر کیفیت بالایی داشته باشد با هر مربی کار می‌کند. یعنی در صورت تغییر کادر فنی، سرمربی جدید باز هم از او استفاده خواهد کرد. اما معمولا ما دیده‌ایم که با آمدن مربی جدید تمام خارجی‌های آن تیم هم می‌روند. حالا سوال اینجاست که از این 47 بازیکن فصل گذشته چند نفرشان برای لیگ هفدهم قراردادشان را تمدید می‌کنند یا به تیم‌های دیگری می‌روند. تا الان که منشا، کرار جاسم و دو سه بازیکن دیگر وضعیت‌شان مشخص شده و چند نفری هم به نظر می‌رسد که فصل بعد در لیگ ما حضور دارند. اما اگر بیش از 70- 60 درصدشان به کشور خود بازگشتند کسی پاسخگو خواهد بود که اینها بر اساس چه معیاری جذب شدند؟ اما هر چه باشد سفره‌ای رنگین برای آنها پهن شده بود.

امیدوار به بسته نشدن پنجره
موضوعی که امروز و در پایان فصل شانزدهم فوق‌العاده اهمیت دارد این است که از این 47 بازیکن خارجی چند نفرشان تسویه حساب کرده و چه تعدادی از آنها هنوز مطالباتشان را دریافت نکرده‌اند. آیا باید همچنان نگران تکرار اتفاقاتی مشابه تراکتورسازی و استقلال باشیم و پنجره نقل و انتقالات آنها بسته شود. امروز تا چه اندازه باشگاه‌هایی که این خارجی‌ها را در اختیار داشته‌اند پیگیر وضعیت آنها هستند. آیا امروز مدیرانی که مشغول جذب بازیکن و سبقت گرفتن از رقبا برای جذب بازیکن هستند به فکر خارجی‌های فصل گذشته‌شان هم هستند. امیدواریم که اینگونه باشد و مدیران باشگاه‌ها با آینده‌نگری به همه مسائل فوتبال نگاه کنند.